Rozrusznik Serca – Twój osobisty strażnik

Czym jest rozrusznik serca?

Rozrusznik serca, znany również jako stymulator serca, to niewielkie, elektroniczne urządzenie medyczne, które wszczepiane jest podskórnie w celu regulowania rytmu pracy serca. Jego zadaniem jest przejęcie kontroli nad czynnością elektryczną mięśnia sercowego w momentach, gdy naturalny układ bodźcotwórczy nie działa prawidłowo lub przestaje działać w ogóle. To właśnie wtedy, kiedy serce bije zbyt wolno, nieregularnie lub robi przerwy, rozrusznik staje się osobistym strażnikiem życia pacjenta – dyskretnym, ale nieocenionym wsparciem w codziennym funkcjonowaniu.

Technicznie rzecz biorąc, rozrusznik generuje impulsy elektryczne, które pobudzają serce do skurczu wtedy, gdy własny rytm nie jest wystarczający. Dzięki temu zapewniona zostaje odpowiednia perfuzja narządowa, a objawy związane z bradyarytmiami, takie jak zawroty głowy, omdlenia czy przewlekłe zmęczenie, mogą zostać całkowicie wyeliminowane.

Jak zbudowany jest rozrusznik serca?

Mimo że jego rola jest kluczowa, budowa rozrusznika serca pozostaje zaskakująco prosta i jednocześnie niezwykle precyzyjna. Składa się on zasadniczo z dwóch głównych komponentów: generatora impulsów oraz jednej lub więcej elektrod. Sam generator to mikroukład elektroniczny zamknięty w hermetycznej, najczęściej tytanowej obudowie, odporny na wpływ czynników fizycznych i biologicznych. Zawiera on procesor, baterię litowo-jodową oraz układ telemetryczny umożliwiający zdalną kontrolę pracy urządzenia.

Elektrody natomiast to elastyczne przewody, które łączą generator z mięśniem sercowym. Są one odpowiedzialne za przekazywanie impulsów bezpośrednio do odpowiednich struktur serca – najczęściej przedsionków i/lub komór. Ich rozmieszczenie i liczba zależą od konkretnego typu zaburzenia rytmu, jak również od rodzaju rozrusznika zastosowanego w danym przypadku.

Jak działa rozrusznik serca i kiedy się aktywuje?

Działanie rozrusznika opiera się na bardzo precyzyjnej analizie czynności elektrycznej serca w czasie rzeczywistym. Urządzenie cały czas „nasłuchuje” sygnałów bioelektrycznych generowanych przez węzeł zatokowy i inne części układu bodźco-przewodzącego. W sytuacji, gdy wykryje zbyt wolne bicie serca lub dłuższą pauzę pomiędzy uderzeniami, automatycznie generuje impuls elektryczny, który „zmusza” serce do skurczu.

Co istotne, nowoczesne rozruszniki są nie tylko reaktywne, ale coraz częściej proaktywne – potrafią dostosować częstotliwość impulsów do poziomu aktywności fizycznej pacjenta, monitorując m.in. przyspieszenie ruchu, częstość oddechów czy inne parametry. To czyni je znacznie bardziej „inteligentnymi” niż pierwotne modele stosowane jeszcze kilkanaście lat temu.

Kiedy rozważamy wszczepienie rozrusznika serca?

Decyzja o wszczepieniu rozrusznika serca nie zapada pochopnie. To zawsze wynik precyzyjnej diagnostyki, uważnej obserwacji i pogłębionej analizy objawów klinicznych. Rozrusznik nie jest bowiem lekiem na każde zaburzenie rytmu serca — jego zastosowanie musi być ściśle uzasadnione i zgodne z aktualnymi wytycznymi towarzystw naukowych, takich jak Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) czy Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK).

Rozrusznik serca implantujemy wówczas, gdy naturalny układ bodźcotwórczo-przewodzący zawodzi — gdy nie jest w stanie generować lub przewodzić impulsów elektrycznych z odpowiednią częstotliwością i regularnością. Skutkiem tego są zaburzenia rytmu, które mogą prowadzić do groźnych objawów klinicznych, takich jak utraty przytomności, zawroty głowy, niewydolność serca, a w skrajnych przypadkach — nagłe zatrzymanie krążenia.

Bradykardia – najczęstszy powód implantacji

Najczęstszym wskazaniem do wszczepienia stymulatora serca jest bradykardia, czyli zbyt wolne tętno. U zdrowych osób częstość rytmu serca wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. Gdy spada ona poniżej tej granicy i pojawiają się objawy kliniczne, mówimy o patologicznej bradykardii.

Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że ich ciągłe uczucie zmęczenia, senność w ciągu dnia, zaburzenia koncentracji czy duszności przy niewielkim wysiłku mogą wynikać właśnie z przewlekle wolnego rytmu serca. W takich przypadkach stymulator nie tylko poprawia komfort życia, ale przede wszystkim zapobiega jego potencjalnie niebezpiecznym powikłaniom.

Blok przedsionkowo-komorowy – gdy sygnał nie dociera

Kolejnym powodem, dla którego lekarz może zalecić implantację rozrusznika, jest tzw. blok przedsionkowo-komorowy (AV-blok). W tym zaburzeniu impuls generowany w węźle zatokowym nie dociera do komór serca, co skutkuje całkowitym lub częściowym rozkojarzeniem pracy przedsionków i komór.

Sytuacja ta może być bezobjawowa, ale równie dobrze może prowadzić do utrat przytomności, zwanych napadami Morgagniego-Adamsa-Stokesa. To stan bezpośredniego zagrożenia życia, który wymaga pilnej interwencji — i bardzo często zakończeniem takiej diagnostycznej drogi jest właśnie wszczepienie rozrusznika.

Zespół chorego węzła zatokowego – niemy sprawca zaburzeń

U pacjentów w podeszłym wieku, ale także u osób po przebytych zabiegach kardiologicznych, coraz częściej diagnozujemy zespół chorego węzła zatokowego (SSS – Sick Sinus Syndrome). To stan, w którym naturalny rozrusznik serca — węzeł zatokowy — przestaje prawidłowo generować impulsy lub działa niestabilnie.

W praktyce klinicznej objawia się to naprzemiennym występowaniem zbyt wolnego rytmu i przyspieszeń, często w formie tzw. zespołu tachy-brady. Tacy pacjenci mogą przez wiele miesięcy być błędnie diagnozowani pod kątem innych jednostek chorobowych — dopiero dokładna analiza zapisu EKG i Holtera 24h/48h pozwala postawić trafną diagnozę. Rozrusznik, odpowiednio zaprogramowany, przywraca równowagę rytmu i eliminuje objawy.

Jak wygląda zabieg wszczepienia rozrusznika serca?

Choć dla wielu pacjentów samo słowo „rozrusznik” budzi skojarzenia z zaawansowaną technologią i zabiegiem o wysokim stopniu inwazyjności, w rzeczywistości implantacja rozrusznika serca to procedura rutynowa, przeprowadzana każdego dnia w ośrodkach kardiologicznych na całym świecie. Co więcej, dzięki postępowi technologicznemu oraz doświadczeniu zespołów zabiegowych, operacja ta należy dziś do jednych z najbezpieczniejszych interwencji kardiologicznych.

Warto jednak dokładnie wiedzieć, jak przebiega cały proces — nie tylko po to, by rozwiać ewentualne obawy, ale przede wszystkim, by móc się do zabiegu odpowiednio przygotować i świadomie uczestniczyć w procesie leczenia.

Przygotowanie pacjenta do zabiegu

Każda implantacja rozrusznika poprzedzona jest skrupulatną kwalifikacją i przygotowaniem. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, analizuje wyniki badań obrazowych, laboratoryjnych i elektrokardiograficznych, a także ocenia ogólny stan zdrowia pacjenta.

W dniu zabiegu pacjent najczęściej pozostaje na czczo. Przed rozpoczęciem interwencji wykonywane są rutynowe badania, takie jak EKG, pomiar ciśnienia tętniczego czy kontrola poziomu elektrolitów i krzepliwości. Niekiedy podawane są też profilaktyczne antybiotyki — wszystko po to, by zminimalizować ryzyko infekcji miejsca operowanego.

Zabieg wszczepienia rozrusznika przeprowadza się w warunkach sali hybrydowej lub pracowni elektrofizjologicznej, z zachowaniem najwyższych standardów aseptyki. Obecność zespołu anestezjologicznego oraz personelu pomocniczego zapewnia pełne bezpieczeństwo pacjenta na każdym etapie procedury.

Znieczulenie i warunki zabiegu – komfort bez bólu

W zdecydowanej większości przypadków implantacja rozrusznika odbywa się w znieczuleniu miejscowym. To znaczy, że pacjent jest przytomny, ale nie odczuwa bólu ani dyskomfortu w miejscu operowanym. Dzięki temu unika się ryzyka związanego ze znieczuleniem ogólnym, co jest szczególnie istotne u osób starszych lub z chorobami współistniejącymi.

Sam zabieg trwa zwykle od 45 do 90 minut, w zależności od złożoności przypadku, rodzaju rozrusznika oraz liczby implantowanych elektrod. Czas ten może się wydłużyć, jeżeli wystąpi konieczność dodatkowej manipulacji — na przykład w przypadku trudności z prowadzeniem elektrody do właściwej jamy serca.

Etapy zabiegu implantacji – co dokładnie się dzieje?

Zabieg rozpoczyna się od niewielkiego nacięcia skóry w okolicy podobojczykowej, najczęściej po stronie lewej (u osób praworęcznych). Następnie przez żyłę podobojczykową lub żyłę odpromieniową wprowadzane są elektrody, które pod kontrolą fluoroskopii trafiają do odpowiednich struktur serca — przedsionka, komory lub obu, w zależności od wskazań klinicznych.

Gdy elektrody zostaną umieszczone w odpowiednim miejscu, są testowane pod kątem progów stymulacji i detekcji sygnału. Dopiero po potwierdzeniu ich prawidłowego działania, podłączane są do generatora impulsów — czyli właściwego „rozrusznika”. Całość zostaje umieszczona pod skórą lub w mięśniu piersiowym, a rana chirurgiczna jest starannie zszywana i zabezpieczana opatrunkiem.

W nowoczesnych przypadkach stosuje się również rozruszniki bezelektrodowe (leadless), które wszczepiane są za pomocą cewnika przez żyłę udową — bez konieczności wykonywania cięcia chirurgicznego. To rozwiązanie zarezerwowane dla wybranych pacjentów, ale z każdym rokiem jego dostępność rośnie.

🤗🌎Wyrusz z Nami w Podróż po Zdrowie! 🌍🤗
Zapraszamy do Naszych Klinik w Krakowie❗
📌ul. Kluczborska 17 📌 ul. Wielicka 30 bud. A
☎️ +48 667 08 08 08 ☎️ + 48 663 08 08 08
📧 recepcja@unicardia.pl